Pandemiden en çok etkilenenler arasında valeler yer alıyor. Sektörde yaklaşık 500 firma ve 100 bini aşkın çalışan var. Aileler de düşünüldüğünde 300 bin kişinin ekmeğini çıkardığı bu iş dalında çalışanlar, bazı haklara yeni sahip oldu. 25 Aralık 2020’de Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle valelik resmi bir statü kazandı, valeler işçi haklarını elde etti. Vale işi eğitimli, mesleki yeterlilik belgesi alanların yapacağı bir iş olsa da onlara hâlâ değnekçi gözüyle bakılıyor. Valelerin en büyük sorunu da bu.
MESLEK ERBABIYIZ
Toplum tarafından diğer meslek gruplarına nasıl saygı duyuluyorsa kendilerine de aynı saygının duyulmasını talep eden işçiler, “Bizler bir meslek erbabıyız” diyor. Tüm Vale Şirketleri ve Çalışanları Derneği (Tovder) Başkanı Mustafa Nohut da “Yani bundan sonra bu işi yapan insanlar, eğitim ve bilgi birikimine sahip kişiler olmak zorunda. Ayrıca eğitim sertifikaları da oluyor. Bu sertifikalar; stres yönetimi, ileri sürüş teknikleri, öfke kontrolü, etkili iletişim teknikleri gibi eğitimleri kapsıyor” dedi.
SORUMLULUK ÜSTLENİR
Artık vale ile değnekçinin ayırt edilmesi gerektiğini belirten Nohut, “Vale hizmeti isteğe göre alınan bir hizmet. Eğer vale hizmeti almak isterseniz; valeye gidersiniz, vale arabanızı teslim alır. Güvenli şekilde arabayı park eder ve siz arabayı teslim alana kadar arabanın sorumluluğunu üstlenir. Değnekçi ise kendiniz arabayı park ettiğiniz halde sizden park ücreti alır ve arabanın sorumluluğunu almaz. Fark bu kadar açıkken bunun ayırt edilememesinden dolayı mağduriyet yaşanıyor” diye konuştu.
SON 1 YILDA MAĞDUR OLDULAR
Yeni yönetmeliğin 2021’de yürürlüğe girdiğini belirten ve bu nedenle pandemide valelerin zor zamanlar geçirdiğini belirten Mustafa Nohut, şöyle konuştu:
“Her ne kadar da yapmış oldukları meslek dalı hizmet sektörünün içerisinde yer alsa da maalesef desteklerden faydalanamadılar. Yapmış oldukları iş resmi olarak meslek görülmediği ve bir meslek kodu olmayışından dolayı destek paketlerinden yararlanamadılar. Bundan dolayı sektör çalışanları mağdur oldu. Umarız bundan sonra bu çeşit mağduriyetler yaşanmayacak.”
SERSERİ GİBİ GÖRÜYORLAR
10 senedir valelik yapan Tolga Güneş, birçok zorlukla mücadele ettiklerini belirterek, “Örneğin hava şartları bizi çok zorluyor. Yazın sıcak, kışın soğukta bütün gün ayakta müşterileri karşılıyoruz. Üstelik maaşlarımız da asgari ücreti geçmiyor” diyor. İnsanların kendilerine yaklaşımlarından da şikayet eden Güneş, “İnsanlar bize serseri gibi davranıyor. Ama bizler periyodik eğitimlerden geçiyoruz. Ayrıca çoğu kişi kaprisli ve egolu davranıyor. Örneğin araçta tespihinin kaybolduğunu söyleyerek bizi şikayet ediyor ama sonra koltuğun altında bulduğunda özür bile dilemiyor” dedi.
NEZAKET GÖSTERMİYORLAR
11 yıldır bu meslekten ekmeğini çıkaran bir başka vale de yeni yönetmelikle ücret ve birtakım haklarda iyileştirmeler olduğunu söyledi. Özellikle değnekçi algısıyla ilgili sorun yaşadıklarını anlatan çalışan, “Şimdi yönetmelikle birlikte insanların algısı da biraz değişti. Tabii hâlâ müşterilerden yeterli nezaketi göremiyoruz. Örneğin ‘arabanın koltuğunu oynattın’ gibi şikayetler alıyoruz ama mesela ben çok uzunum ve koltuğu düzeltmeye mecburum yoksa aracı güvenli şekilde park edemeyebilirim. Bu konuda biraz daha anlayış bekliyoruz” dedi.
