Yaz boyunca tartışılarak TBMM’ye sunulduktan sonra geri çekilen esnek çalışmayla ilgili düzenlemelerin bir kısmı yeniden gündeme geliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan ekonomi paketinde yeni nesil çalışma modelleri öngörüldü. Bu kapsamda kısmi süreli çalışanların hafta tatili, yıllık ücretli izin ve kıdem tazminatına hak kazanma sürelerine ilişkin yasal düzenlemeler yapılacak. Rafa kaldırılan esnek çalışma düzenlemelerine yönelik eleştirilerin başında, çalışanların kıdem tazminatı haklarının ortadan kalkacak olması geliyordu. Pakete göre yeni nesil çalışma yöntemleri yaygınlaştırılacak. Bu kapsamda uzaktan çalışma mevzuatı, yeni iş modellerine uyum sağlayacak şekilde revize edilecek.Kısmi süreli çalışanların hafta tatili, yıllık ücretli izni hak etme süresi ve kıdem tazminatına hak kazanma sürelerinin kanunda açıkça belirtilmesine yönelik düzenleme yapılacak.Mevcut kanuna göre kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aynı işverene bağlı bir veya birden fazla işyerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Yıllık ücretli izne hak kazanabilmek için de aynı şekilde bir yıl çalışma şartı aranıyor.
Ekonomi Reform Paketi’nde yer alan uzaktan çalışma mevzuatının yeni iş modelleri uyum sağlayacak şekilde revize edilirken, yeni nesil çalışma yöntemleri yaygınlaşacak. Türkiye, salgın döneminde yaygın şekilde kullanılan “kısmi süreli, evden, uzaktan, vardiyalı” çalışmanın ardından yeni iş modelleri ile tanışacak. Yeni dönemde flextime (esnek zaman) yaygın hale gelirken, emekliliğe geçiş modelinden uydu ofislere kadar birçok yeni çalışma modeli devreye girecek.
UYDU OFİSLER YAYGINLAŞACAK
Salgınla mücadele süreci sosyal yaşamda olduğu gibi iş hayatında da önemli değişiklikleri beraberinde getirdi. Uzaktan çalışma tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de çalışma hayatının merkezine oturdu. Türkiye uzaktan çalışmaya ilişkin ikincil mevzuat hazırlıklarına başladı. Nitekim Ekonomi Reform Paketi’nde yeni nesil iş yöntemlerine dikkat çekilerek yeni iş modellerine uyum kapsamında mevzuatlarda revizyona gidileceği ifade edildi. İş Kanunu’nda kısmi süreli çalışanların sosyal haklarının yanı sıra kıdeme hak kazanma sürelerine ilişkin düzenlemeler yapılacak. Yeni dönemde şirketlerin merkez ofislerinin yanı sıra kentin çeşitli bölgelerinde daha küçük uydu ofislere sahip oldukları yeni yapılar yaygınlaşacak.
GELİŞMİŞ ÜLKELERDEKİ MODELLER
Yeni dönemde ön plana çıkacak bazı iş modelleri şöyle: Salgın döneminde hem kamu hem özel sektörde yaygın hale gelen uzaktan çalışma içinde “evde, uydu, komşu ve gezici büro” modellerinde roller tanımlanacak, sorumluluklar netleştirilecek. Hollanda, Almanya başta olmak üzere birçok ülkede uygulanan “Dağıtılmış işgücü modeli, bölünmüş veya dönüşümlü iş paylaşımı, basit veya vasıflı kayan esnek iş süresi, ödünç iş ilişkisi, yoğunlaştırılmış iş haftası modeli, yıllık iş süreleri modeli, flextime, emekliliğe yumuşak geçiş modeli” gibi iş modelleri de devreye girecek.
EMEKLİLİĞE YUMUŞAK GEÇİŞ MODELİ
Her modelin kendi içinde oluşturduğu avantajlar, dezavantajlar tüm boyutlarıyla ortaya konulacak. Avrupa ülkelerinde yaygın şekilde uygulanan emekliliğe yumuşak geçiş modeli ile belirli bir yaştan sonra işçi azalan sürelerde istihdam ediliyor. Bunun yanında emeklilik yaşına az kalan işçiye kayan iş süreleri sisteminde çok daha geniş olanaklar sağlanıyor. Emekliliğe yumuşak geçiş, iş göreni emeklilik şokundan kurtarmanın yanı sıra yaşlanmasına bağlı olarak azalan çalışma gücüne uygun şekilde iş sürelerini azaltmayı amaçlıyor.
DAĞITILMIŞ İŞGÜCÜ MODELİ
Dağıtılmış işgücü modeli herhangi bir coğrafi sınır veya kısıtlamaya maruz olmayan işgücünü içeriyor. Şirketlerin ülke genelinde hatta birden fazla ülkede tamamen uzak, tam zamanlı bir ekip kiralamasına, eğitmesine ve desteklemesine olanak tanıyor. Çalışanların iş günü başlangıç ve bitiş zamanlarını değiştirmelerine olanak tanıyan esnek bir saat program olan flextime çalışma modeli de ön plana çıkacak.
HAKLAR KORUNACAK, GÖREVLER TANIMLANACAK
Yeni çalışma modelleri yaygın hale gelirken çalışanların hakları yasal olarak korumaya alınacak. Ücret ve çalışma koşulları net şekilde ortaya konulacak. Uzaktan çalışma modellerinde internet bağlantısı olan bir bilgisayar, yazıcı, cep telefonu ve ofis mobilyaları verilmesi gibi tüm ayrıntılar sözleşmelerle netleştirilecek. Roller tanımlanacak, sorumluluklar net şekilde ortaya konulacak. Bilgi saklama ve veri koruma kuralları, performans değerlendirme kriterleri, kariyer hedefleri, haftalık tatil gibi konular belirlenecek.
DÜNYADA YAYGIN 10 İŞ MODELİ
1-Kısmi süreli çalışma; Klasik ve esnek kısmi süreli çalışma.
2-İş paylaşımı; Bölünmüş gün, hafta, dönüşümlü, belirli olmayan.
3-Kayan (esnek) iş süresi; Basit ve vasıflı kayan.
4-Çağrı üzerine çalışma.
5-Evde çalışma ve uzaktan çalışma: Evde, uydu, komşu, gezici büro.
6-Emekliliğe yumuşak geçiş modeli
7-Yoğunlaştırılmış iş haftası modeli
8-Ödünç iş ilişkisi
9-Yıllık iş süreleri modeli
10-Vardiya modelleri
PLAN BÜTÇE KOMİSYONU’NDA YASA METNİNDEN ÇIKARTILMIŞTI
Yapılandırmayla ilgili torba yasanın TBMM Plan Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeleri sırasında son anda metinden çıkartılan esnek çalışmayla ilgili üç düzenleme yer alıyordu. Bu düzenlemeler şöyleydi:
– Tam süreli çalışırken kısmi süreli çalışmaya geçmeyi kabul edenlere, aylık olarak, asgari ücretin yüzde 10’una kadar vergi istisnası.
– 25 yaşından küçük, 50 yaşından büyük işçilerin, İş Kanunu’ndaki objektif kriter şartı aranmaksızın iki yıla kadar zincirleme olarak belirli süreli sözleşme ile çalıştırılması.
– 25 yaşından küçük kişilerin ayda 10 günden az çalışması halinde malullük, yaşlılık, ölüm aylığı için gerekli olan uzun vadeli sigorta kollarından prim yatırılmaması. (Sabah)
