Ekonomi, salgının olumsuz etkilerine rağmen hızlı büyümeye devam ediyor. Geçen yıl mart itibarıyla Çin’in Vuhan kentinden çıkarak tüm dünyaya yayılan koronavirüsün etkilerini hissetmeye başlayan Türkiye, tam kapanmaların olduğu 2020’nin son 3 ayında yüzde 5.9, yılın tamamında ise yüzde 1.8 büyümüştü. Türkiye böylece, en zor yılı Çin’le birlikte pozitif tamamlayan nadir ülkelerden biri olmuştu.
DÜNYADA İLK 3’E GİRDİ
Dün de bu yılın ilk büyüme rakamı açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; ekonomi ilk 3 ayda (ocak-mart) yüzde 7 büyüdü. Piyasa beklentisi yüzde 6-6.5 seviyesindeydi. Yüzde 7’lik büyüme 2018’in ilk 3 ayından bu yana (son 3 yılın) en yüksek büyüme rakamı olurken, Türkiye dünyada Çin ve Tayvan’ın ardından ilk 3 ayda en hızlı büyüyen ülke oldu. En gelişmiş 20 ekonomi (G20) arasında büyümede ikinci olan Türkiye, Avrupa’da ise ilk sırada.
TALEPLER ÖNE ÇEKİLDİ
Büyümede hanehalkı ve kamu harcamaları yani tüketimin etkisi devam ederken, sanayi üretimi, ihracat, makine ve teçhizat yatırımının etkisi de artarak sürüyor. Büyümeye en yüksek katkı 4.4 puanla hanehalkı tüketiminden geldi. Bunda ‘fiyatlar artacak’ beklentisiyle öne çekilen talep etkili oldu. Yatırımlar büyümeye 2.9 puan katkı yaparken, net ihracatın etkisi de 1.1 puan oldu. Stoklar ise büyümeyi ilk çeyrekte 1.5 puan aşağı çekti.
DENGELİ VE SAĞLIKLI
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, yüzde 7’lik büyümenin yüzde 56’sının net dış talep ve yatırımlardan geldiğini belirterek, “Bu, dengeli ve sağlıklı büyümenin göstergesi. Istihdam oluşturan, gelir dağılımını iyileştiren ve istikrara odaklanan politikaları kararlılıkla uygulayacağız. Büyümenin finansman kalitesi önceliğimiz” dedi. Ticaret Bakanı Mehmet Muş da ihracatın büyümenin lokomotifi olmaya devam ettiğini belirterek, “Net mal ve hizmet ihracatımız bu büyümeye yüzde 1.1 katkı verdi” diye konuştu
HER SEKTÖRDE İBRE YUKARI
Sanayide ilk çeyrekteki güçlü performans ve hizmetler sektöründe açılmanın etkisiyle yaşanan büyüme dikkat çekti. Sanayi üretimi geçen yılın ilk üç ayına göre yüzde 11.7 büyüme göstererek ekonomiye 2.46 puanlık katkı sağladı. İmalat sanayi ise 12.2’lik bir performansla 2.12 puanlık katkı verdi. Makine ve teçhizat yatırımları yüzde 30.5 büyüdü.
Tarım sektöründe yüzde 7.5’lik büyüme ile 0.21 puanlık katkı oluştu. İnşaatta geçen yılın son üç ayındaki daralmanın ardından ilk üç ayda yeniden toparlanma çabası görüldü. Geçen yılın ilk üç ayında küçülen inşaat sektörü, bu yılın ilk 3 ayında baz etkisiyle de yüzde 2.8 büyüdü.
Bu, ekonomiye 0.17 puanlık katkı yaptı. Hizmetler sektöründe ilk çeyrekte yüzde 5.9 büyüme ile 1.35 puanlık katkı dikkat çekti. Bunda aşılamanın artmasıyla normalleşme ve açılmalar etkili oldu. Bilgi iletişim sektöründe yüzde 18.10’luk ilk çeyrek büyümesinin ekonomiye katkısı ise 0.54 puan.
BAZ ETKİSİYLE ÇİFT HANE BEKLENTİSİ
Geçen yıl mart itibarıyla başlayan kapanmalar sonrası ekonomi, ikinci üç ayda yüzde 10.3 daralmıştı. Bu yılın ikinci üç ayını (nisan-haziran) içine alacak dönemde kısmen kapanma yaşansa da baz etkisiyle ekonomide çift haneli büyümenin gerçekleşmesi bekleniyor. Ekonomistlerin yılsonu büyüme beklentileri ise yüzde 4.5 ile yüzde 7 arasında değişiyor.
KiŞi BAŞI GELiR 8.714 DOLAR
TÜİK’e göre; son veriyle birlikte geçmişe dönük 1 yıllık milli gelir dolar cinsinden 728.5 milyar dolar oldu. Nüfusa oranlandığında kişi başına gelir de 8.714 dolara (yaklaşık 74.118 lira) yükseldi. 2020’de kişi başı gelir 8.599 dolar olmuştu. Kişi başına gelir 2019’da 9.127 dolardı.
OTOMOBiL AŞKINA
Vatandaşın tüketimi incelendiğinde dayanıklı tüketim mallarındaki artış dikkat çekiyor. Bu hızlı büyümede otomobil talebi etkili. TL’nin güçlendiği ilk 3 ayda, düşen fiyatları fırsat bilen vatandaşlar, ‘fiyatlar artacak’ endişesiyle otomobil alımlarını öne çekti. Bunun da sonucu dayanıklı tüketim mallarındaki büyüme yüzde 58.2 oldu.
